- ξένο
- Χημικό στοιχείο, αέριο, με σύμβολο Xe. Ανήκει στη μηδενική ομάδα του περιοδικού συστήματος, όπως και τα άλλα ευγενή αέρια (ήλιο, νέο, αργό, κρυπτό και ραδόνιο).
Έχει ατομικό αριθμό 54 και ατομικό βάρος 131,3. Ελάχιστα ίχνη του (αναλογία 0,000009% βάρους) βρίσκονται στον αέρα. Είναι γνωστά 9 ισότοπα του, όλα σταθερά, και έχουν παρασκευαστεί ραδιενεργά ισότοπα του.
Το ξ. είναι αέριο άχρωμο, άοσμο, χωρίς γεύση και χημικά αδρανές, θερμοκρασία τήξης του -111,8° και βρασμού του -108,1°. Παράγεται με κλασματική απόσταξη του υγρού ατμοσφαιρικού αέρα. Προέρχεται επίσης και από τα αέρια που παράγονται στους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ένωσή του με έξι ή εφτά μόρια νερού (Xe6H2O) που είναι από τις σταθερότερες ενώσεις του. Το ξ. χρησιμοποιείται στις ηλεκτρικές λυχνίες αερίων (για φωτεινές διαφημίσεις κλπ.) και δίνει μενεξεδένιο χρώμα. Χρησιμοποιείται επίσης και ως αναισθητικό (προκαλεί γενική αναισθησία, χωρίς μάλιστα ανεπιθύμητες παρενέργειες στο αναπνευστικό και στο κυκλοφοριακό σύστημα). Ανακαλύφθηκε το 1898 από τους Άγγλους χημικούς Ου. Ράμσεΰ και Μ. Τράβερς.
* * *και ξένον, τοχημ.αμέταλλο και σπανιότατο χημικό στοιχείο που ανήκει στην ομάδα τών ευγενών αερίων και έχει σύμβολο Xe και ατομικό αριθμό 54.[ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. γαλλ. xenon < ξένον, ουδ. τού επιθ. ξένος. Η λ. μαρτυρείται από το 1898 στην εφημερίδα Ακρόπολις].
Dictionary of Greek. 2013.